Vervellen/ vervelling: oorzaken en symptomen huidvervelling

Bijgewerkt: 25 februari 2024

Vervellen is het verschijnsel waarbij de hoornlaag van de huid witte schilfertjes afstoot een overmatige vervelling komt vaker voor na verbranden van de huid ook wordt het bij bepaalde ziekte gezien. Hieronder meer uitleg over het ontstaan van huid vervelling en hoe dit te voorkomen is. Met tips over het verminderen van klachten na huidverbranding.

---

Omschrijving vervelling

Vervelling wordt ook wel vervellen, huidvervelling of ecdysis genoemd. Bij veel dieren gaat het hier om een natuurlijk proces, waarbij de huid niet meegroeit. Hierbij wordt de huid afgestoten. Dit wordt vooral gezien bij kreeftachtigen, insecten, spinnen, reptielen en amfibieën.

De mens vervelt ook continu. De buitenste laag van de opperhuid wordt ook wel de hoornlaag genoemd. Deze bestaat uit dode cellen, die regelmatig worden afgestoten. Dit heet afschilfering of desquamatie.

Grote vervelling

Alleen bij ernstige vervelling, waarbij grotere stukje huid loskomen, spreken we van huidvervelling. Dit is dus iets anders dan de normale afschilfering van de huid.

Oorzaken vervellen van de huid

Het vervellen van de huid heeft verschillende oorzaken. De meest bekende oorzaak is verbranding van de huid, vaak door de zon. Vervellen maar niet verbrand? Dit heeft dan een andere oorzaak. Hieronder de meest bekende oorzaken van vervelling:

• Atopisch eczeem
• Contacteczeem
• Ernstig droge huid
• Schimmelinfectie
• Non-hodgkin-lymfoom (lymfeklierkanker)
• Ziekte van Kawasaki

Soms ontstaat vervellen als reactie op medicijngebruik. Niet altijd wordt er een oorzaak gevonden. Dit maakt de behandeling een stuk lastiger.

Huidverbranding en vervellen

Bij contact met zonlicht (ultraviolette straling) vormt de huid het pigment melanine. Dit zorgt niet alleen voor een bruin kleurtje, ook beschermt het de huid tegen schadelijke straling. Bij veel blootstelling aan ultraviolette straling verdikt de opperhuid. Mensen met een lichte huid verbranden sneller, omdat ze bijna geen melanine aanmaken.

Het lichaam kan maar een bepaalde hoeveelheid melanine aanmaken. Zodra de top bereikt is, is er geen hogere bescherming meer mogelijk. Op dit punt treedt er zonverbranding van de huid op. Hierbij verbrandt de hoornlaag (de bovenste laag). Het gevolg is een rode en gevoelige huid. Deze kan bij aanraking pijnlijk zijn. Bij ernstige verbranding kunnen er blaren ontstaan.

Een zonverbrande huid is beschadigd. De huid zal het beschadigde gedeelte afstoten: vervellen. Hierdoor kan deze beschadigde huid plaats maken voor een nieuwe gezonde huid. Het is belangrijk om bij vervelling niet te krabben of de vellen los te trekken Dit verhoogt de kans op infecties. De huid koelen met yoghurt of theezakjes helpt. Een vochtinbrengende crème is ook wel zo prettig.

Atopisch eczeem en contacteczeem

Atopisch eczeem of constitutioneel eczeem is een vorm van allergie die het vaakst bij kinderen voorkomt. Deze jeukende huiduitslag gaat gepaard met schilfering of vervelling, roodheid en zwelling. Vaak zijn er bultjes of korstjes aanwezig. Er kan ook sprake zijn van vochtafscheiding of vochtblaasjes. De symptomen kunnen apart of tegelijkertijd aanwezig zijn mijn.

Bij eczeem is het belangrijk om niet te warm en te lang te douchen of badderen. Daarnaast blijft het advies om zo min mogelijk zeep en shampoo te gebruiken. Lanettezalf beschermt de huid tegen verdere uitdroging.

Soms schrijft de arts een corticosteroïden zalf voor. Dit vermindert het klachten, maar mag niet te vaak gebruikt worden. Langdurig gebruik van corticosteroïden zalf verdunt de huid blijvend.

Contacteczeem kan bij iedereen ontstaan hierbij treedt schilfering of vervelling alleen op bij contact met bepaalde stoffen. Het kan niet bijvoorbeeld om wasmiddel, metalen of andere stoffen gaan. Het vermijden van deze stoffen voorkomt contacteczeem.

Vervelling door een ernstige droge huid

Mensen met een ernstige droge huid zullen veel huidschilfers verliezen. Dit wordt soms ook wel huidvervelling genoemd, hoewel het hier om een milde vorm van vervelling gaat. Een extreem droge huid wordt op dezelfde manier als eczeem behandeld, met uitzondering van corticosteroïden zalf. Het is belangrijk om de droge huid goed te verzorgen middels vochtinbrengende crème.

Schimmelinfectie (voetschimmel, liesschimmel)

Een schimmelinfectie kan overal op de huid ontstaan. Een van de meest bekende schimmelinfecties is voetschimmel. Dit wordt ook wel zwemmerseczeem of tinea pedis genoemd. Tussen de tenen ontstaat vervelling. Na verloop van tijd maakt dit plaats voor steeds dieper wordende kloven.

Voetschimmel is erg besmettelijk: de meeste mensen lopen het in het zwembad op. Zonder behandeling verdwijnt deze schimmelinfectie niet. Gelukkig is behandeling wel zeer eenvoudig. Met een schimmeldodende zalf verdwijnen de klachten binnen enkele dagen.

Bij een kalknagel bevinden zich schimmels onder de nagel. Hierdoor krijgt de nagel een andere kleur en brokkelt af. Een klaknagel is goed te behandelen met Excilor of een van de andere middelen.

Bij liesschimmel treedt er vervelling in de lies op. Ook dit wordt veroorzaakt door een schimmelinfectie. Het komt vaker voor bij mensen met overhangend buikvet. De huisarts schrijft een schimmeldodend middel voor.

Non-hodgkin lymfoom

Sommige vormen van kanker veroorzaken vervellen van de huid. Dit is ook het geval met het non-hodgkinlymfoom, een zeldzame vorm van lymfeklierkanker. Dit kan op alle leeftijden ontstaan. Jaarlijks krijgen 3000 tot 4000 Nederlanders de diagnose non-hodgkin lymfoom.

De symptomen zijn erg wisselend en afhankelijk van de plek waar het Non-Hodgkin lymfoom begint. Vaak uiten klachten zich in maag of buikpijn, problemen met de keelamandelen of neusholte, benauwdheid en soms ook vervellen van de huid. In dit laatste geval spreken we van een huidlymfoom.

Ook de behandeling hangt weer af van het type non-hodgkin lymfoom. Vaak bestaat behandeling uit bestraling, chemotherapie, operatie en/ of immunotherapie.

Ziekte van Kawasaki

De ziekte van Kawasaki kenmerkt zich door ontstekingen in de bloedvaten. Dit komt het vaakst bij jonge kinderen voor. De oorzaak is vaak onbekend. Mogelijk ontstaat het door erfelijke aanleg. Ook infecties kunnen een rol spelen.

Symptomen van de ziekte van Kawasaki zijn een rode uitslag en soms rode lippen, tong en oogwit. De lymfeklieren in de nek kunnen opgezwollen aanvoelen. De meeste kinderen krijgen last van hoge koorts. Soms ontstaan er klachten van buikpijn en ontstoken gewrichten. Behandeling is erg belangrijk, omdat de ontstoken bloedvaten blijvend beschadigd kunnen raken. Dit is van invloed op de werking van het hart.

Behandeling bestaat uit het toedienen van ontstekingsremmende medicijnen. Soms is dit acetylsalicylzuur. Dit middel werkt goed tegen de ziekte van Kawasaki. Helaas heeft het ook een bijwerking: blauwe plekken en vervellen van de huid. Is dit het geval, dan is het raadzaam om de huid in te smeren met vaselinecrème. Dit werkt verzachtend en beschermend.

Vervellen van de huid zonder duidelijke oorzaak moet altijd door een arts nagekeken worden.