Jeuk van binnenuit – zo irritant!

Bijgewerkt: 16 juli 2023

Bij sommige aandoeningen denk je: “je zal het maar hebben“. Dat is ook zo bij jeuk van binnenuit. Je kunt namelijk niet krabben om de jeuk te laten verdwijnen. Jeuk vanuit je lichaam (dus niet de huid) heeft vaak met een van je organen te maken.

Dit is jeuk

Jeuk is helemaal niet zo vreemd, het is een afweermechanisme van het lichaam. Wanneer er een insect over je lichaam kruipt dan loop je gevaar. Het insect kan je namelijk steken of bijten. Gelukkig heeft je lichaam hier iets op bedacht, namelijk jeuk. De zenuwuiteinden in de huid reageren op de kriebelende pootjes van het insect. Ze sturen een signaal naar de hersenen dat hier wordt omgezet in jeuk.

Als reactie op de jeuk ga je krabben. Hiermee veeg je het insect van de huid. Probleem opgelost! Maar jeuk van binnenuit los je niet zomaar op.

Dermatologische jeuk is vrij normaal

De meeste jeukklachten zijn afkomstig vanaf de huid. Het gaat er dan om dermatologische jeuk. Dit ontstaat als reactie op een muggenbeet, een wespensteek,  door brandnetels of de haren van de eikenprocessierups.

Dermatologische jeuk kan ook ontstaan door een huidziekte. Vaak is dit eczeem, netelroos, galbulten of psoriasis. Dit soort jeuk is goed te behandelen met zalven of crèmes. De jeuk verdwijnt na enkele uren tot dagen.

Bekijk jeukbestrijding voor de huid

Jeuk van binnenuit: de oorzaken

Bij jeuk van binnenuit spreek je over systemische, neuropathische of psychische jeuk. De oorzaken zijn zeer verschillend. Het komt vaker tijdens de zwangerschap voor maar ook bij een ernstige ziekte zoals kanker. Soms is jeuk psychisch: het is niet echt aanwezig maar de hersenen denken dat er wel jeuk is.

Hieronder vind je de meest voorkomende oorzaken van jeuk van binnenuit.

Jeuk tijdens de zwangerschap

Veel zwangere vrouwen klagen over jeuk. Vaak is deze jeuk voelbaar aan de buik, soms ook in de zij, op de armen of de benen. Dit soort jeuk valt onder de systemische jeuk. Het wordt veroorzaakt door het uittrekken van de huid, maar mogelijk ook door hormoonveranderingen. Jeuk tijdens de zwangerschap is vervelend maar niet ernstig. Het verdwijnt vanzelf.

Ouderenjeuk – jeuk bij het ouder worden

Ook ouderen hebben vaker last van een onverklaarbare jeuk. Dit is jeuk van binnenuit dus zonder dat er een huidaandoening of huidziekte aanwezig is. Jeuk bij ouderen ontstaat soms door het droger worden van de huid. Maar het kan ook veroorzaakt worden door problemen met de nieren of lever. Dit moet eerst onderzocht worden.

Jeuk van binnenuit door een leveraandoening

Wanneer de lever niet meer goed werkt dan kan deze galzouten onvoldoende afvoeren. De galwegen kunnen ook chronisch ontstoken raken. Hierdoor ontstaan er klachten als jeuk, een geelgekleurd oogwit en mogelijk ook een gele huid. Verder treedt er leververgroting op, hoewel je dit vaak niet merkt.

Mensen met een leveraandoening hebben jarenlang bijna geen klachten. Vaak wordt de ziekte per toeval ontdekt. Bij jeuk is er meestal toch wel sprake van gevorderde levercirrose. Dit is een leverziekte waarbij littekenweefsel ontstaat. Patiënten met levercirrose hebben een tekort aan voedingsstoffen, een verhoogde bloeddruk en vochtopstapeling in de buik. Helaas valt dit niet te genezen. Wel kan het proces met behandeling worden afgeremd.

Nierschade en jeuk

Ook bij nierschade ontstaan er klachten van jeuk. Dit komt omdat teveel afvalstoffen in het lichaam aanwezig blijven. Andere symptomen van nierschade zijn vermoeidheid, misselijkheid maar ook kramp in de benen. Bijkomende gevolgen zijn een hoge bloeddruk, jicht, bloedarmoede en veel vatbaarder zijn voor infecties.

Nierschade ontstaat door diabetes, een hoge bloeddruk, slagaderverkalking maar ook door nierstenen. De arts zal de oorzaak zoveel mogelijk weg proberen te nemen. Daarnaast richt behandeling zich op het verminderen van de klachten. Bij ernstige nierschade schrijft de arts plastabletten of fosfaatbinders voor.

Jeuk door stress en angst

Sta je regelmatig stijf van de stress of ervaar je veel angst? Hier kun je ook aardig jeuk van krijgen. Dit valt onder de psychische jeuk. Je hebt bijvoorbeeld jeuk op je hoofd, aan de buik of op de armen. Het vervelende aan dit soort jeuk is dat je hier niets tegen kunnen doen.

De beste oplossing is het verminderen of vermijden van stress en angst. Dit is makkelijker gezegd dan gedaan, maar met goede hulp of begeleiding kom je een heel eind.

Neuropathische jeuk van binnenuit

Bij neuropathische jeuk is er iets mis met het zenuwstelsel. Er ontstaat dan jeuk van binnenuit. Deze jeuk kan over het hele lichaam aanwezig zijn maar ook op bepaalde plaatsen. Het is heel lastig om van deze jeuk af te komen, want krabben helpt niet. De arts schrijft vaak medicijnen voor die de jeukprikkels wegnemen. Hierdoor heb je veel minder last van jeuk.

Jeuk veroorzaakt door medicatie

Sommige medicijnen helpen tegen jeuk, maar medicatie kan ook jeuk veroorzaken. De een reageert gevoeliger op medicatie dan de ander. Jeuk is slechts een van de vele bijwerkingen.

Wanneer je net nieuwe medicatie slikt kan jeuk er soms bijhoren. In veel gevallen verdwijnen de klachten na enkele dagen tot weken. Maar wanneer de jeuk erger wordt of niet verdwijnt, moet je toch even contact opnemen met de arts of apotheek. Mogelijk reageer je te heftig op de medicijnen.

Denken aan dingen die er niet zijn

Je hond of kat heeft vlooien en direct voel je overal jeuk. Herken je dit? Je hebt zelf geen vlooien maar je hersenen zetten jouw gedachten om in een jeukend gevoel. Dit heb je ook wanneer je ’s avonds buiten zit of wandelt en je een zwerm muggen tegenkomt. Zelfs als een enkele mug jou aanraakt voel je overal jeuk.

Je kunt jeuk op verschillende plaatsen ook opgeroepen. Denk maar eens heel hard aan jeuk aan je hoofd of jeuk aan je been. De kans is groot dat je nu ineens jeuk voelt. Ben je al aan het krabben? Jeuk van binnenuit kan dus ook vanuit de hersenen ontstaan. Niet meer aan jeuk denken!