Waterpokken: oorzaken, symptomen en behandeling

Waterpokken wordt veroorzaakt door een virus en is een kinderziekte. Bij jonge kinderen verloopt deze ziekte met milde klachten. Wanneer je ouder dan 12 jaar bent kun je er ernstig ziek van worden. Op oudere leeftijd en voor zwangere vrouwen zijn waterpokken zelfs gevaarlijk.

Oorzaak van waterpokken

Er zijn negen veelvoorkomende kinderziekten. Dit houdt in dat de ziekten voornamelijk bij jonge kinderen voorkomen. Dit zijn onder andere bof, mazelen, rode hond, kinkhoest en ook waterpokken.

De oorzaak van waterpokken is besmetting met een virus. Het gaat hier om het varicella-zostervirus. Dit virus is van mens op mens overdraagbaar. Bij kinderen veroorzaakt het virus de waterpokken, soms ook bij volwassenen. Op volwassen leeftijd is dit virus verantwoordelijk voor het ontstaan van gordelroos.

Eenmaal besmet met het virus blijft dit levenslang in het lichaam aanwezig. Dat hoeft op zich geen probleem te zijn want in veel gevallen is het virus inactief. Wanneer het later toch weer actief wordt dan ontstaat er een gordelroos.

De incubatietijd

Met incubatietijd wordt bedoeld de periode tussen besmetting en het optreden van de eerste ziekteverschijnselen. De incubatietijd van waterpokken ligt tussen de 8 en 14 dagen, met een uitloop naar 22 dagen. Wanneer je eenmaal besmet bent dan kun je andere besmetten nog voordat de eerste bultjes of blaasjes verschijnen. Hierdoor is het vaak lastig om te voorkomen dat anderen besmet raken.

De symptomen van deze kinderziekte

Waterpokken gaat gepaard met een aantal symptomen. Een van de meest bekende symptomen is het ontstaan van blaasjes op het lichaam. Dit is echter niet de eerste klacht. Enkele dagen na besmetting met het virus ontstaat er een lichte koorts. Kinderen worden hierdoor hangerig, willen weinig eten en krijgen vaak rode wangen.

Na 1 tot 2 dagen verschijnen de eerste rode bultjes. Deze zijn vaak op de romp en het hoofd zichtbaar. Later verspreiden de bultjes zich naar de ledematen (armen en benen).

De bultjes veranderen al snel in blaasjes. Deze blaasjes zijn gevuld met vocht. Juist dat vocht is besmettelijk voor anderen want het bevat het virus. De blaasjes jeuken maar doen geen pijn. Uiteindelijk drogen de blaasjes in en veranderen in korstjes.

Zo lang duurt de ziekte

Vanaf het verschijnen van de eerste bultjes tot het verdwijnen van de korstjes duurt 10- tot 0 dagen. In sommige gevallen kunnen er littekens achterblijven. Dit gebeurt wanneer er aan de blaasjes of korstjes wordt gekrabd.

Waterpokken bij volwassenen

Meestal komt de waterpokken bij kinderen in de leeftijd van 3 tot 8 jaar voor. Veel kinderen worden via de peuterspeelzaal, kinderopvang of de basisschool besmet. Volwassenen lopen een besmetting via kinderen, de kinderopvang of een school op. Zelden besmetten volwassenen elkaar.

Het ziekteverloop bij volwassenen verloopt vaak veel heviger. Iedereen vanaf 12 jaar en ouder met waterpokken kan er ernstig ziek van worden.

Bij volwassenen beginnen de symptomen hetzelfde. Het begint met lichte koorts, gevolgd door het ontstaan van bultjes. Deze bultjes veranderen in blaasjes die gevuld zijn met vocht. Uiteindelijk drogen de blaasjes in en er blijven korstjes achter. Deze korstjes vallen vanzelf af.

Het probleem met volwassenen en waterpokken is dat ze longontsteking erbij kunnen krijgen. Een longontsteking kenmerkt zich door hoesten en benauwdheid, moeilijke adem kunnen halen en een snellere hartslag. Ook is er sprake van vermoeidheid, een lusteloos gevoel en soms pijn bij het ademhalen. Er kan koortsoptreden (38 °C of hoger).

Omdat deze longontsteking door het virus wordt veroorzaakt is hij moeilijk te behandelen. Er zijn geen medicijnen die een virus kunnen doden. Dit kan bij een bacteriële longontsteking wel. Een niet goed behandelde longontsteking kan schade aan de longen veroorzaken. Soms met de dood tot gevolg. Daarom is waterpokken bij volwassenen zo gevaarlijk.

Waterpokken en zwangerschap

Voor zwangeren is een besmetting met het waterpokkenvirus erg gevaarlijk. Het kan namelijk de foetus of het ongeboren kind infecteren. Dit gebeurt in ongeveer 10% van de gevallen. Wanneer de foetus geïnfecteerd raakt is de kans op een baby met afwijking reëel.

Van de 100 zwangere vrouwen die waterpokken krijgen zal ongeveer vijf hiervan een vroeggeboorte krijgen.

Een andere complicatie tijdens de zwangerschap is het ontstaan van een longontsteking. Dit is in een normale situatie gevaarlijk maar tijdens de zwangerschap nog gevaarlijker. Er is namelijk een kans dat de ongeboren baby onvoldoende zuurstof krijgt. Het gevolg is een groeiachterstand, het ontstaan van afwijkingen, een vroeggeboorte of overlijden van het ongeboren kind.

Het verschil tussen waterpokken en gordelroos

Eén en hetzelfde virus is verantwoordelijk voor twee verschillende ziekten: de waterpokken en gordelroos.

Nadat je besmet bent geraakt krijgt het varicellazostervirus krijg je de waterpokken. Het lichaam herstelt hiervan maar het virus gaat nooit meer weg. Het blijft dus levenslang in het lichaam aanwezig. Het virus blijft inactief maar kan later in het leven toch weer actief worden. In dit geval krijg je gordelroos.

Wanneer je op latere leeftijd besmet raakt met het virus dan krijg je waterpokken. Gordelroos is altijd een LATE manifestatie van deze infectie.

Waterpokken kenmerkt zich door rode bultjes die later blaasjes en nog later korstjes worden. Gordelroos is ook een blaasjesziekte. Het begint met een brandende en stekende pijn en soms koorts. Na enkele dagen ontstaan er rode blaasjes die in groepjes samenzitten. De blaasjes jeuken en drogen na ongeveer 12 dagen tot kleine korstjes op. Gordelroos komt voornamelijk bij mensen boven de 40 jaar oud voor.

Vaccinatie

Het is mogelijk om je te laten vaccineren tegen waterpokken. Het inenten is niet opgenomen in het rijksvaccinatieprogramma. Dit betekent dat kinderen hier niet standaard tegen worden ingeënt. Vaccineren tegen waterpokken is vooral belangrijk voor risicogroepen zoals volwassenen die nog nooit dit virus hebben opgelopen. Maar ook voor mensen met een verminderd afweersysteem en soms zelfs voor zwangere vrouwen.

Behandeling van waterpokken

Bij jonge kinderen is een behandeling van waterpokken niet nodig. De ziekte geneest binnen 10-20 dagen vanzelf. Omdat de blaasjes jeuken kan gebruik worden gemaakt van een verkoelende gel, poeder of zalf. Vaak werkt mentholpoeder zeer goed.

Het is belangrijk dat de blaasjes niet open worden gekrabd. Dit veroorzaakt wondjes die kunnen infecteren. Verder kunnen de opengekrabde wondjes littekens worden. Die littekens gaan nooit meer weg.

Een bad met havermout of zemelen

Ter verlichting kan de patiënt een bad met havermout of zemelen nemen. Dit is bedoeld om de jeuk te verminderen maar ook om de huid schoon te houden. Dit vermindert de kans op een infectie.

Pijnstiller tegen de pijn of het slecht slapen

Soms is de jeuk zo erg dat het verward wordt met pijn. Dan kan een pijnstiller helpen om de klachten te verminderen. Pijn bij waterpokken komt niet zo vaak voor maar er kan wel hoofdpijn ontstaan. Ook kun je last krijgen van koorts. Paracetamol ook goed tegen hoofdpijn en het verlaagt de koorts.

Bij kinderen is het belangrijk om speciale kinder paracetamol te gebruiken. Dit is een verlaagde dosering die veilig is voor jonge kinderen.

Direct de arts bellen wanneer je 12 jaar of ouder bent

Voor kinderen vanaf 12 jaar en volwassenen kan waterpokken een gevaarlijk beloop hebben. In dit geval is het belangrijk om direct de huisarts te waarschuwen. Doe dit op dezelfde dag dat je waterpokken opmerkt.

Het is ook verstandig om de huisarts te bellen wanneer er hoge koorts optreedt en dit niet verdwijnt. Verder bellen wanneer het licht aan de ogen pijn doet, bij een stijve nek, verwardheid, bewusteloosheid of het ontstaan van toevallen.