Nadelen van zwijgrecht

Bijgewerkt: 14 oktober 2023

Word je verhoor door de politie? Je kunt je altijd beroepen op je zwijgrecht. Dit betekent dat je geen antwoord moeten geven op vragen. Hoewel dit erg prettig is, zijn er ook wat nadelen van zwijgrecht. Zo kan de politie of de rechter denken dat je iets te verbergen hebt. Maar mag de rechter je ook veroordelen omdat je zwijgt?

Wat is zwijgrecht?

In bijna alle landen geldt het zwijgrecht. Dit is het recht van een verdachte om geen antwoord te geven op vragen die door de politie of de rechter worden gesteld. Of vragen van anderen gerechtelijke autoriteiten.

Zwijgen staat niet gelijk aan ontkennen. Zwijgen is geen antwoord geven op vragen, ontkennen is zeggen dat je iets niet gedaan hebt.

---

De voordelen van recht op zwijgen

Misschien wil je geen antwoord geven op een bepaalde vraag. Of weiger je om een verklaring af te leggen. Dan is je recht op zwijgen wel zo handig. Maar waarom eigenlijk? Wanneer je geen verklaring aflegt of ergens geen antwoord op geeft, dan kan dit ook niet als bewijs dienen.

Het grootste voordeel is dat je geen bewijs tegen jezelf creëert. Dit is vooral handig wanneer er onvoldoende wettig bewijs kan worden verzameld. Wanneer jij je beroept op het zwijgrecht, is er een kans dat je wordt vrijgesproken.

Zwijgrecht is ook handig wanneer jouw verklaring onbetrouwbaar over zal komen. Wanneer de verklaringen van anderen te veel van die van jou afwijken, kom je zeker verdacht over. Ook om die reden vallen verdachten soms terug op het recht van zwijgen.

Nadelen van zwijgrecht

Word je veroordeeld wanneer je zwijgt? Nee, een rechter mag je op basis hiervan veroordelen. Ook mag het zwijgen niet als bewijsmateriaal worden gebruikt.

---

Een ander nadeel van zwijgrecht is dat je een hogere straf kunt krijgen. Wanneer je schuldig bent bevonden, moet de rechter een straf bepalen. Hiervoor kijkt hij/zij na de ernst van het feit. Maar ook welke persoon de verdachte is. Wanneer je geen verklaring hebt afgelegd of het hele proces hebt gezwegen, kan dit tot een hogere straf leiden.

Het vooronderzoek duurt langer

Wanneer je in voorarrest wordt gehouden, doet de politieonderzoek naar de situatie. Zeg je helemaal niks dan duurt het voorarrest langer. Hierdoor zit je dus ook langer vast voordat er een rechtszaak of een zitting plaatsvindt.

Geen recht op een vergoeding

Stel dat je onterecht bent opgepakt en vastzit. Er worden jou vragen gesteld maar je geeft hier geen antwoord op. Ook wil je geen verklaring afleggen. Uiteindelijk word je onschuldig verklaard en kom je vrij. In dit soort gevallen kun je een vergoeding claimen voor de periode dat je onterecht werd vastgehouden. Maar niet wanneer je gezwegen hebt.

Veel rechtbanken weigeren een vergoeding wanneer je tijdens het gehele proces gezwegen hebt. Sommige rechtbanken gaan hier wel in mee. Maar je moet er rekening mee houden dat het zwijgrecht ervoor kan zorgen dat je geen vergoeding kunt claimen, mocht je achteraf onschuldig hebben vastgezeten.

Vol blijven houden dat je wil zwijgen

Heb je besloten om niks te zeggen of geen verklaring af te leggen? Dan moet je dit tijdens het verhoor bij de politie duidelijk aangeven. Ook moet je dit vol blijven houden. De politie zal namelijk vragen blijven stellen.

---

Let op want soms zegt de politie dat je veel langer in voorarrest moet blijven of dat de rechter je schuldig zal verklaren, wanneer je blijft zwijgen. Dit doen ze om een verklaring los te peuteren. Het is belangrijk om dit niet te geloven. Blijf je mond houden en bespreek dit met je advocaat.

Uitzondering: meewerken aan bloedonderzoek of DNA-test

Je ziet dat zwijgrecht nadelen heeft, maar ook wat voordelen. Als verdachte kun je altijd hierop terugvallen. Maar soms moet je toch ergens aan meewerken. Bijvoorbeeld een DNA-test of een bloedonderzoek.

Het is niet zo dat iedereen hiertoe verplicht wordt. Dit moet altijd op verzoek van de officier van justitie, waarbij de rechter-commissaris hier bevel toe geeft. Bovendien moeten er ernstige bezwaren tegenover de verdachte staan. Voor een inbraak of lichte mishandeling word je echt niet verplicht om mee te werken aan bloedonderzoek of een DNA-test. Maar in andere situaties kan dit wel het geval zijn.

Zwijgrecht van een getuige

Heeft een getuige zwijgrecht? Ja, getuigen zijn niet verplicht om een verklaring af te leggen. Maar alleen tegenover de politie. Moet je voor de rechter verschijnen, dan is er geen recht om te zwijgen. Je bent dan verplicht om voor de rechter te verklaren.

Je hoeft geen antwoord te geven op vragen waarmee je jezelf belast. Bijvoorbeeld wanneer je zelf aandeel had in een strafbaar feit. Of wanneer je moet getuigen tegen familieleden. Maar alleen wanneer het directe familieleden betreft zoals je kind, ouders of (getrouwde) partner.

Mensen met een beroepsgeheim hoeven ook niet te getuigen. Bijvoorbeeld advocaten of artsen. Dit geldt ook voor minderjarigen. Die worden tijdens het vooronderzoek wel op het politiebureau gehoord, maar dit is lang niet zo officieel.