Iedereen kan een psychische aandoening krijgen

“Dat overkomt mij nooit”, het is je eerste gedachte wanneer je over psychische aandoeningen hoort. Totdat het je wél overkomt. Eén op de twee mensen krijgt hier ooit mee te maken, de kans is groot dat jij hier tussen zit. Niks is zo ingewikkeld als het geestesleven van de mens.

Ruim de helft van de volwassenen heeft een psychische aandoening gehad

1 op de 4 mensen heeft de afgelopen 12 maanden last gehad van een psychische aandoening. Dit kan ook een combinatie van twee of meer aandoeningen zijn. Gooi je alle Nederlanders op één hoop dan blijkt dat bijna de helft (48%) ooit een psychische aandoening had.

Vrouwen krijgen het vaker dan mannen

Opvallend is dat vrouwen vaker een psychische aandoening krijgen dan mannen. Bij vrouwen gaat het voornamelijk om een angststoornis of een stemmingsstoornis. Bij mannen speelt de middelenstoornis een rol.

Bij een angststoornis treden er heftige angsten op, zonder dat er sprake is van echt gevaar. Iemand met een angststoornis maakt zich continu zorgen over de veiligheid en de omgeving. Dit brengt vervelende klachten met zich mee zoals benauwdheid en hartkloppingen. Mildere klachten zijn misselijkheid, braken en zweten.

Een stemmingsstoornis is een situatie waarbij de emoties of gemoedstoestand ernstig verstoord zijn. Er zijn drie soorten stemmingsstoornissen. Dit zijn de depressie, bipolaire stoornis en de dysthyme stoornis.

Een middelenstoornis, iets dat bij mannen vaker voorkomt, kenmerkt zich door een verslaving aan iets. Meestal is dit alcohol, gokken of drugs.

Het komt vaker voor dan vroeger

Het is een feit dat iedereen een psychische aandoening kan krijgen. Wel is het zo dat dit vaker voorkomt dan vroeger. Kijk je naar senioren (65+) dan hebben die in het verleden het minst vaak een psychische ziekte gehad.

Onder jongvolwassenen van 18-24 jaar komt dit vaak voor (55%), maar nog vaker in de leeftijdsgroep van 25-34 jaar (58%). In de leeftijd van 35-44 jaar zakt het percentage naar 53%. Mensen tussen de 45 en 54 jaar oud hebben in 46% van de gevallen ooit een psychische stoornis gehad. Voor mensen van 55-64 jaar oud bedraagt het percentage 45%. Kijk je naar 65-plussers dan ligt het percentage op 33%.

Er zijn steeds meer mensen met psychische problemen, hoe kan dat toch? Dit heeft verschillende oorzaken. Sommige mensen hebben aanleg voor drugsgebruik of alcoholgebruik. Anderen maken een heftige gebeurtenis mee, krijgen te maken met een infectieziekte of leven in armoede.

De diagnose van een psychische aandoening wordt sneller gesteld dan vroeger. Had je vroeger ergens last van dan werd dit afgedaan met “het gaat wel weer over”. Tegenwoordig wordt hier zeer serieus naar gekeken. Dit verklaart ook waarom psychische aandoeningen vaker voor (lijken te) komen.

Risicofactoren voor psychische problemen

Of en wanneer iemand een psychische problemen krijgt is van tevoren niet te voorspellen. Wel zijn er een aantal risicofactoren die een rol spelen. Genetica speelt zeker mee. Hebben je ouders, of een van beiden, psychische problemen dan is de kans groter dat jij dit ook krijgt.

Persoonlijkheid speelt een rol, net als je leeftijd en geslacht. Verder kunnen ingrijpende gebeurtenissen een psychische aandoening veroorzaken.

Gaat het om een samenspel van meerdere factoren dan spreek je van het bio-psycho-sociaal model.

Beschermende factoren

Er zijn ook wat omstandigheden die ervoor zorgen dat je ingrijpende gebeurtenissen beter kunt verwerken, of dat stress geen heel groot probleem wordt.

Mensen die zijn opgegroeid in een veilige omgeving staan sterker in het leven. Op latere leeftijd is het belangrijk dat je mensen om je heen hebt die je accepteren zoals je bent. Verder zijn je eigen veerkracht, intelligentie, sociale vaardigheden en sociale omkadering enkele van die beschermende factoren.

Symptomen van een psychische aandoening

Niet altijd is duidelijk of iemand met een psychische aandoening te maken heeft. Dit komt omdat de symptomen soms erg vaag zijn. Daarnaast zijn mensen in staat om de symptomen te verbergen of weg te wuiven.

Psychische problemen kenmerken zich door de volgende algemene klachten.

Vermoeidheid

Veel mensen met psychische problemen voelen zich vermoeid. Het voelt aan alsof je de marathon hebt gelopen of de hele dag achter de computer hebt gezeten. Misschien wel beiden want zowel lichamelijk als geestelijk voel je die vermoeidheid.

Slapeloosheid

Vaak moet je, wanneer je last hebt van een psychische aandoening, veel piekeren. Je maakt je zorgen over alledaagse dingen. Vaak gaat het om kleine dingen waar andere mensen makkelijker overheen stappen. Jij hebt daar moeite mee. Veel piekeren of je zorgen maken leidt tot slapeloosheid. Het ook kan het dat je door de psychische aandoening angst voelt of heel erg alert bent. Ook dit leidt tot slapeloosheid.

Hartkloppingen

Afhankelijk van de aandoening kun je ook last krijgen van hartkloppingen. Soms gaat dit gepaard met benauwdheid, een drukkend gevoel op de borst of pijn. Bij hartkloppingen is het belangrijk om hiermee naar een arts te gaan. Deze onderzoekt of de hartkloppingen geen andere oorzaak hebben.

Angstig en gespannen gevoel

Je bent continue op je hoede. In elke hoek loert gevaar of je loopt met een onbestemd gevoel rond. Je angstig en gespannen voelen is een van de typische symptomen van een psychische ziekte.

Minder sociale contacten

Doordat je met jezelf in de knoop ligt heb je geen zin om sociale contacten te onderhouden. Dit betekent dat je minder contact hebt met vrienden, familie en collega’s. Dat je minder sociale contacten hebt kan ook door je eigen gedragingen komen. Door een psychische aandoening kun je namelijk ander gedrag vertonen.

Wisselende stemmingen

Je kunt last krijgen van wisselende stemmingen. Het ene moment voel je je opgewekt, het andere moment zie je het leven niet meer zitten.

Andere symptomen zijn niet tegen drukte of lawaai kunnen, somberheid en snel huilen. Vaak heb je het gevoel dat je geen controle over je leven hebt of dat je dit dreigt verliezen. Wanneer je lang met psychische klachten rondloopt kun je ook last krijgen van lichamelijke klachten. Hartkloppingen zijn al opgenoemd maar je kunt ook hevige hoofdpijn ervaren. Daarnaast heb je een verminderde eetlust of eet je juist ontzettend veel. Dit leidt tot gewichtsverlies of aankomen in gewicht.

Soms ontstaan er maag- of darmproblemen, valt het haar uit of krijg je last van nekpijn of spierpijn.

Overzicht van psychische stoornissen

Er zijn ontzettend veel psychische aandoeningen of stoornissen. Hieronder een opsomming van de meest voorkomende.

Verslaving voor tabak, alcohol, drugs, gokken.

Een eetstoornis waaronder anorexia nervosa en boulimia. Ook obesitas valt hier soms onder.

Persoonlijkheidsstoornissen: borderline, narcisme, antisociale persoonlijkheidsstoornis of paranoïde persoonlijkheidsstoornis

Psychotische stoornissen: schizofrenie, bipolaire stoornis, reactieve psychose, schizofrenie

Angst- en dwangstoornissen: paniekstoornis, posttraumatische stressstoornis, dwangstoornis, sociale fobie.