Hartfalen door een lage kaliumspiegel

Bijgewerkt: 21 februari 2023

Kalium is een belangrijk mineraal dat je lichaam nodig heeft. Het reguleert de bloeddruk en is betrokken bij de overdracht van zenuwprikkels. De nieren regelen de hoeveelheid kalium. Door verkeerde voeding, het gebruik van geneesmiddelen op een aandoening kun je een kaliumtekort krijgen. Sommige mensen met een lage kaliumspiegel krijgen hartfalen.

Wat is kalium?

Kalium komt in verschillende voedingsmiddelen voor. Het is een mineraal dat onder de elektrolyten valt. Een elektrolyt geleidt elektrische impulsen oftewel de overdracht van zenuwprikkels door het lichaam. Dit is belangrijk voor het goed functioneren van het lichaam.

Kalium is vooral van invloed op de bloeddruk, het samentrekken van de spieren en de vochtbalans. Ook speelt het een rol bij de hartslag en de spijsvertering.

Dit mineraal krijg je via de voeding binnen. Producten zoals aardappelen, groenten en fruit zijn rijk aan kalium. Ook zit het in een appelstroop, melkproducten, koffie en cacao.

Sommige vitaminen kan het lichaam zelf aanmaken. Er is geen orgaan dat kalium maakt. Je moet dit echt via de voeding binnenkrijgen.

Hoeveelheid kalium in het bloed

De nieren regelen de hoeveelheid kalium in het bloed. Deze organen zijn in staat om de hoeveelheid kalium constant te houden.

Een tekort aan kalium

Je kunt te maken krijgen met een teveel of een tekort aan kalium. Een teveel komt niet zo snel voor maar is niet onmogelijk. Een tekort aan dit mineraal komt wel wat sneller voor.

Bij een tekort treden er allerlei klachten op. Bij een matig kaliumtekort zijn die klachten niet zo duidelijk. In sommige gevallen treden er helemaal geen klachten op.

De symptomen bij een groter kaliumtekort zijn als volgt.

• Spierzwakte
• Obstipatie
• Vermoeidheid
• Verlies van eetlust
• Vaak moeten plassen

Wanneer je een ernstig kaliumtekort hebt dan kunnen er ook verlammingsverschijnselen optreden.

Een onregelmatige hartslag en hartfalen

Een van de ernstige gevolgen van een lage kaliumspiegel is een onregelmatige hartslag. Hierbij slaat het hart plots sneller of slaat een aantal slagen over. Dit kan een enge gewaarwording zijn. Een onregelmatige hartslag kan uiteindelijk tot hartfalen leiden.

Uit een wetenschappelijk onderzoek, uitgevoerd door de universiteit van Alabama, is gebleken dat mensen met een lage kaliumspiegel een hoger risico hebben op hartfalen. Het risico op sterven als gevolg van hartfalen is bij deze groep ook een stuk groter.

Tijdens het onderzoek werd gekeken naar de kaliumspiegel. Wanneer dit minder dan 4 mEq/L bedroeg dan bleek dat deze mensen een grotere kans op hartritmestoornissen hadden. Bij een hoger niveau, 4 tot 5,5 mEq/L, was dit risico minimaal.

Andere symptomen van te weinig kalium

Wanneer je te weinig kalium in het bloed hebt kun je last krijgen van een onregelmatige hartslag, hartkloppingen en vermoeidheid. Vaak is er ook sprake van spierpijn. Daarnaast kan er zwakte in de armen of benen optreden. Soms krijg je te maken met ernstige buikpijn.

Een normaal en een aanvaardbaar kaliumniveau

Volgens de normen zou in ons bloed tussen de 3,5 en 5,0 mEq/L aan kalium moeten zitten. De studie heeft uitgewezen dat deze ondergrens eigenlijk te laag is. Dit verhoogt het risico op hartritmestoornissen of hartfalen.

Een aanvaardbaar kaliumniveau ligt tussen de 4 tot 5,5 mEq/L. Mogelijk wordt de norm met betrekking tot het kaliumniveau in de toekomst aangepast.

Teveel kalium is ook niet goed

Een lage kaliumspiegel kan tot hartfalen leiden. Je zou denken dat het dan beter is om zoveel mogelijk kalium binnen te krijgen. Natuurlijk niet want het aanvaardbare kaliumniveau ligt tussen de 4 en 5,5. Wanneer dit boven de 5,5 uitkomt dan spreek je van teveel kalium in het bloed.

Je krijgt teveel kalium binnen wanneer je veel koffie drinkt of chocolade eet. Dit zijn twee producten waar mensen makkelijk verslaafd aan kunnen raken. Het mineraal komt in nog veel meer voedingsmiddelen voor. Denk hierbij aan verschillende soorten fruit, aardappelen, noten en melkproducten. Wanneer je hier heel veel van eet dan kan het dat je teveel kalium binnenkrijgt.

Het komt in de praktijk zelden voor dat iemand een te hoge kaliumspiegel heeft. Wanneer hier toch sprake van is dan kan er spierzwakte ontstaan. Ook kan een teveel aan kalium tot hartritmestoornissen leiden. Dit is gevaarlijk want het leidt mogelijk tot een hartstilstand.

De conclusie is dan ook dat zowel een lage als een hoge kaliumspiegel niet goed voor het hart is.

Een kaliumarm dieet

Sommige mensen volgen een kaliumarm dieet. Dit is nodig wanneer je een nierziekte hebt. Bij dit dieet krijg je weinig kalium binnen. In sommige gevallen kan dit tot een kaliumtekort leiden. Wanneer je last krijgt van een onregelmatige hartslag of hartritmestoornissen dan is het zeker verstandig om de kaliumspiegel na te laten kijken. Dit gebeurt middels een bloedonderzoek.

Wanneer je medicatie gebruikt

Sommige medicijnen verlagen het kaliumniveau in het bloed. Dit komt voornamelijk bij laxeermiddelen, plaspillen en luchtwegverwijders voor.

Raken en diarree

Wanneer je chronisch moet overgeven of diarree hebt dan verdwijnen vitaminen en mineralen te snel uit het lichaam. De darmen hebben dan geen tijd om dit op te nemen. Bij chronisch braken of diarree merk je niet alleen een kaliumtekort maar ook een tekort aan andere belangrijke vitaminen en mineralen. Dit brengt verscheidene klachten met zich mee.

Zelf een lage kaliumspiegel herstellen

Heb je te weinig kalium in het bloed? Dit is altijd aan te tonen middels een bloedtest. Het kan ook dat je zelf het vermoeden hebt dat je te weinig kalium binnenkrijgt. In dit geval is het belangrijk om de kaliuminname te verhogen.

Dit doe je door het eten van voedsel waar kalium in iet. Het zit in heel veel voedingsmiddelen.

• Brood, met name volkorenbrood is gezond
• Groenten en fruit met de focus op abrikozen, pruimen, rabarber en banaan
• Vruchtensap, dit bevat veel kalium
• Aardappelen
• Melkproducten
• Noten
• Vlees en vis

Wanneer je medicijnen gebruikt die de kaliumspiegel omlaag brengen dan is het beter om contact op te nemen met de behandelende arts. Stop nooit op eigen initiatief met medicijnen.

Behandeling bij een lage kaliumspiegel

Soms lukt het niet om zelf de kaliumspiegel omhoog te brengen. Of je ervaart ernstige klachten waardoor een behandeling direct noodzakelijk is.

Vaak krijg je kaliumtabletten voorgeschreven. Tevens bekijkt de arts welke medicatie je gebruikt. Deze kunnen van invloed zijn op de kaliumspiegel. Soms wordt gekozen voor andere medicatie.

Bij chronische diarree of veelvuldig braken moet eerst de oorzaak worden opgespoord. Aan de hand hiervan volgt een behandeling.

Behandeling bij mensen met hartkloppingen, een onregelmatige hartslag of hartfalen

Juist voor mensen met hartproblemen of hartfalen is het belangrijk om de kaliumspiegel op een gezond niveau te krijgen. De behandelende arts zal proberen om het kaliumniveau boven de4 mEq/L te brengen.

Soms wordt gezegd dat het geen kwaad kan om een teveel aan kalium binnen te krijgen omdat het door de nieren wordt uitgescheiden. Helemaal waar is dit niet want een teveel aan kalium kan net zo goed hartfalen met zich meebrengen. Daarom vindt deze behandeling onder toezicht van een arts plaats.